W nauce prawa wskazuje się niekiedy, że zgoda uprawnionego pełni trzy zasadnicze funkcje w systemie prawa:

1) wyłącza naruszenie dobra osobistego,

2) wyłącza bezprawność ingerencji w dobro osobiste,

3) wyłącza obowiązek wynagrodzenia powstałej szkody.

Wyłączenie naruszenia dobra osobistego zgodnie z przedstawionym zapatrywaniem następuje w niektórych przypadkach udzielenia zgody uprawnionego, często uregulowanych normatywnie. Jako przykład powołuje się w nauce prawa art. 34 ZawLekU57, na mocy którego w sytuacji skutecznego wyrażenia zgody pacjenta na zabieg operacyjny nie dochodzi w ogóle do naruszenia dobra osobistego, gdyż uznaje się, że działanie lekarza mieści się w granicach prawa. Podobne skutki przypisuje się w literaturze udzieleniu zgody na rozpowszechnianie wizerunku czy naruszenie nietykalności mieszkania. W tego typu stanach faktycznych brak zgody uprawnionego uważa się za element konstytutywny naruszenia; zatem stan naruszenia zaistnieje w chwili, gdy zgody nie udzielono lub gdy działanie nastąpi wbrew woli uprawnionego. Naruszenie ocenia się więc na podstawie bezczynności uprawnionego w chwili oczekiwania na zgodę lub jego wyraźnego sprzeciwu. Drugą funkcją zgody wskazywaną w literaturze jest wyłączenie bezprawności. Powszechnie uznanym w nauce prawa przykładem na realizację omawianej funkcji zgody uprawnionego jest akceptacja reguł sportowych.

 

prawo
prawo

Ostatnią funkcją zgody uprawnionego jest uchylenie obowiązku wynagrodzenia szkody, co jednak nie następuje automatycznie poprzez sam fakt wyrażenia zgody, lecz dopiero w drodze szczegółowej oceny całokształtu sytuacji. Powszechnie przyjmowany w doktrynie trójpodział funkcji zgody należy jednak rozważyć. Poważne wątpliwości budzi stwierdzenie, że wyrażenie zgody wyłącza w niektórych okolicznościach naruszenie dobra osobistego. Nawet w przypadku wyraźnego ograniczenia tego typu sytuacji należy rozważyć, czy wyłączenie naruszenia nie prowadzi do nieuzasadnionej akceptacji fikcji prawnej. Pojawia się ponadto wątpliwość, jak zakreślić granicę pomiędzy wyłączeniem naruszenia a wyłączeniem bezprawności. Może się okazać, że granica ta jest płynna i nie sposób dokonać precyzyjnego podziału, co w efekcie prowadzi do rozwiązań niespójnych.

Uznanie, że poprzez sam fakt udzielenia zgody następuje wyłączenie naruszenia dobra osobistego, wydaje się nietrafne. Przede wszystkim sam wymóg zgody, np. w przypadku zabiegu leczniczego, wydaje się potwierdzać, że ma lub może mieć miejsce naruszenie dobra osobistego; w przeciwnym wypadku zgoda nie byłaby wymagana. Podmiot uprawniony może decydować o ingerencji we własne dobra osobiste i jeśli zachodzą okoliczności, w których taką decyzję podejmuje, nie sposób mówić o wyłączeniu naruszenia, gdyż prowadzi to do sankcjonowania fikcji. W podanym wyżej przykładzie lekarz ingeruje w integralność cielesną pacjenta, co niezależnie od udzielenia zgody stanowi naruszenie jego dobra osobistego. Nietrafne wydaje się stwierdzenie, że poprzez samo wyrażenie zgody naruszenie nie miało miejsca. Ingerencja w dobra osobiste pacjenta nastąpiła z chwilą użycia stosownych narzędzi czy aparatury lekarskiej, bez znaczenia pozostaje w tym przypadku cel tego działania czy intencja lekarza. Poprzez zabieg doszło do fizycznego naruszenia dobra osobistego pacjenta, także jeśli wyraził on zgodę na tę ingerencję. Większych wątpliwości nie budzą kolejne funkcje powoływane przez przedstawicieli nauki prawa. Zastrzeżenia wymaga jedynie fakt, że w sytuacjach, w których doktryna przyjmuje wyłączenie naruszenia, należałoby uznać za możliwe jedynie wyłączenie bezprawności

Uchylenie odpowiedzialności odszkodowawczej wydaje się być uzasadnione. Świadomie i skutecznie wyrażoną zgodę należy poczytywać za wolę doraźnej rezygnacji ze swego dobra. Oceniając całokształt sytuacji, przede wszystkim okoliczności udzielenia zgody i dokonania ingerencji, można wysnuć wniosek, że uprawniony działający z dostatecznym rozeznaniem, gdy godzi się na ingerencję w dobra osobiste, nie oczekuje realizacji roszczeń odszkodowawczych, o ile ingerencja mieści się w zakresie udzielonej przez niego zgody.

Komentarze
Załaduj więcej podobnych artykułów
Załaduj więcej Redaktor
Załaduj więcej Dla nich

Dodaj komentarz

Sprawdź też

Wypożyczanie sprzętu budowlanego dla małych firm: Jak wybrać odpowiednią ofertę i dostawcę?

Dla małych firm budowlanych, które mogą nie dysponować dużymi zasobami kapitałowymi, wypoż…